Mỗi khi mùa lạnh đến, người cao tuổi thường dễ bị nhiễm lạnh, ho, thậm chí nguy cơ hạ thân nhiệt hay biến chứng tim mạch. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn làm giảm chất lượng cuộc sống của người cao tuổi. Việc giữ ấm cho người cao tuổi vì thế trở thành ưu tiên hàng đầu để bảo vệ sức khỏe, phòng tránh rủi ro trong mùa đông.

Trong bài viết này, Nana Care sẽ chia sẻ những lưu ý quan trọng, giúp bạn chăm sóc và giữ ấm cho ông bà, cha mẹ an toàn, ấm áp hơn.

Tại sao người cao tuổi dễ bị ảnh hưởng khi trời lạnh?

Khi tuổi càng cao, cơ thể trải qua nhiều thay đổi khiến người cao tuổi dễ cảm thấy lạnh hơn so với trước:

Chuyển hóa chậm lại: Tốc độ trao đổi chất giảm dần theo tuổi, khiến cơ thể phản ứng chậm hơn với thời tiết lạnh. Các thụ thể thần kinh cũng không còn hoạt động nhạy bén để ra tín hiệu co mạch, giữ nhiệt cho cơ thể.
Lớp mỡ dưới da mỏng đi: Lớp mỡ này có vai trò như một “tấm áo cách nhiệt” giữ ấm. Khi nó dần mỏng đi, cơ thể dễ mất nhiệt và cảm giác lạnh rõ rệt hơn.
Mạch máu kém đàn hồi: Tuổi tác làm giảm độ linh hoạt của thành mạch, khiến tuần hoàn máu kém hiệu quả. Máu lưu thông chậm sẽ khiến cơ thể khó giữ nhiệt, dẫn đến hiện tượng tay chân thường xuyên lạnh buốt.

Ngoài ra, nhiều bệnh lý thường gặp ở người cao tuổi cũng làm tăng cảm giác lạnh:

Bệnh tim mạch: Lưu thông máu kém khiến tay chân lạnh, cơ thể khó giữ nhiệt.
Thiếu máu: Giảm tế bào hồng cầu khiến oxy ưu tiên dồn về não, tim, thận, làm da, tay chân lạnh.
Bệnh thận: Chức năng lọc thải suy giảm, dễ kèm theo thiếu máu, làm thân nhiệt giảm.
Tiểu đường: Có thể gây tổn thương thần kinh ngoại biên (tay, chân tê buốt, lạnh) và kèm theo bệnh thận, thiếu máu.
Suy giáp: Rối loạn nội tiết, giảm hormone điều hòa thân nhiệt, khiến cơ thể luôn thấy lạnh.
Raynaud: Mạch máu nhỏ co thắt khi gặp lạnh hoặc căng thẳng, làm ngón tay, ngón chân lạnh, tái nhợt.

Một số loại thuốc, như thuốc tim mạch (beta blocker), thuốc an thần hoặc giảm đau mạnh, cũng có thể làm người cao tuổi nhạy cảm hơn với lạnh.

1. Cách giữ ấm cho người cao tuổi vào mùa đông

Dưới đây là những cách đơn giản và hiệu quả giúp giữ ấm cho người cao tuổi trong mùa đông, hạn chế rủi ro về sức khỏe:

1.1. Giữ cơ thể người cao tuổi luôn vận động

Duy trì vận động nhẹ nhàng là cách đơn giản giúp người cao tuổi giữ ấm, đồng thời tăng cường sức khỏe, sự dẻo dai và khả năng đi lại. Khuyến khích người cao tuổi hãy cố gắng không ngồi yên quá một giờ liên tục.

Nếu việc đi lại khó khăn, có thể thử các bài tập tại chỗ: ngồi ghế tập tay chân, vịn vào ghế để vận động, hoặc đơn giản là xoay khớp, cử động ngón tay, ngón chân để máu lưu thông tốt hơn.

Mỗi người có thể trạng khác nhau, vì vậy người cao tuổi hãy chọn hình thức vận động phù hợp và an toàn cho bản thân. Nếu người cao tuổi có bệnh lý mạn tính khiến việc vận động khó khăn, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia để có cách tập luyện hiệu quả, an toàn.

*Giữ cơ thể luôn vận động là cách giữ ấm cho người cao tuổi hiệu quả*

1.2. Ăn uống hợp lý để giữ ấm và khỏe mạnh

Dưới đây là một số gợi ý về chế độ dinh dưỡng - một trong những cách giữ ấm cho người già khi trời lạnh, đồng thời giúp cơ thể khỏe mạnh hơn:

Duy trì thói quen ăn uống đều đặn: Người cao tuổi đôi khi thiếu động lực nấu nướng, nhưng việc giữ nhịp ăn uống ổn định sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh và tránh suy nhược.
Ưu tiên món ăn, thức uống nóng: Các món canh, súp, hầm hay đồ uống nóng như trà giúp người cao tuổi giữ ấm cơ thể. Do đó, người cao tuổi nên cố gắng ăn ít nhất một bữa nóng mỗi ngày và uống nhiều nước ấm.
Đa dạng thực phẩm: Người cao tuổi nên ăn nhiều loại thực phẩm, bổ sung trái cây và rau xanh hằng ngày. Rau củ đông lạnh hoặc đóng hộp cũng giàu dinh dưỡng không kém rau tươi. Nên dự trữ sẵn một số thực phẩm thiết yếu phòng khi thời tiết xấu hoặc ốm không thể đi chợ.
Khi ăn uống kém hoặc sụt cân: Người cao tuổi có thể ăn một chút món mình thích còn tốt hơn là bỏ bữa. Nếu chỉ muốn ăn bánh ngọt, người cao tuổi vẫn có thể ăn để bổ sung năng lượng. Nếu sụt cân ngoài ý muốn hoặc chán ăn kéo dài, nên tham khảo bác sĩ để tìm nguyên nhân.
Bổ sung vitamin D: Vitamin D rất quan trọng cho xương, răng và cơ bắp. Mùa đông ít ánh nắng, cơ thể khó tổng hợp đủ. Vì vậy, người cao tuổi nên hỏi ý kiến bác sĩ về việc dùng thêm vitamin D.

>>> XEM THÊM:

*Ăn uống hợp lý giúp người cao tuổi giữ ấm và khỏe mạnh*

1.3. Tiêm phòng mùa đông - lá chắn bảo vệ sức khỏe

Mùa đông là thời điểm các loại virus đường hô hấp lây lan mạnh, vì vậy việc tiêm phòng càng trở nên quan trọng. Năm nay, các ca cúm và COVID-19 được dự báo có xu hướng tăng, nên người cao tuổi và người chăm sóc cần đặc biệt lưu ý.

Ngoài vắc-xin cúm, người cao tuổi hãy hỏi bác sĩ về:

Vắc-xin phế cầu: giúp phòng ngừa viêm phổi.
Vắc-xin zona: phòng bệnh zona thần kinh (giời leo).

Việc chủ động tiêm phòng không chỉ giúp người cao tuổi bảo vệ bản thân mà còn giúp giảm nguy cơ lây bệnh cho gia đình và cộng đồng.

*Tiêm phòng mùa đông giúp người cao tuổi bảo vệ bản thân và giảm nguy cơ lây bệnh cho gia đình & cộng đồng*

1.4. Ngăn ngừa lây lan vi khuẩn

Bên cạnh việc tiêm vắc xin, một vài thói quen đơn giản có thể giúp người cao tuổi hạn chế lây nhiễm bệnh:

Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước.
Che miệng, mũi khi ho hoặc hắt hơi bằng khăn giấy.
Đeo khẩu trang ở nơi đông người trong không gian kín, như siêu thị.
Mở cửa sổ hé khi gặp gỡ trong nhà để không khí lưu thông.
Tránh tiếp xúc gần với người đang có dấu hiệu ốm bệnh.

Ngoài ra, người cao tuổi nên mang theo nước rửa tay khô khi ra ngoài để dùng khi không có bồn rửa.

*Để ngăn ngừa lây lan vi khuẩn, người cao tuổi cần rửa tay thường xuyên bằng xà phòng*

1.5. Giữ cho ngôi nhà đủ ấm vào mùa đông

Để bảo vệ sức khỏe, người cao tuổi nên duy trì nhiệt độ ổn định và thoải mái trong những căn phòng mà mình thường xuyên sử dụng như phòng khách, phòng ngủ, nhà bếp. Nhiệt độ khoảng 18°C được coi là lý tưởng. Với những phòng ít dùng, có thể tắt thiết bị sưởi và đóng cửa để tiết kiệm chi phí.

Một vài mẹo nhỏ giúp người cao tuổi giữ ấm hiệu quả hơn:

Mở rèm cửa ban ngày để tận dụng ánh nắng làm ấm phòng.
Đóng kín cửa, kéo rèm khi trời tối để ngăn gió lùa và giữ hơi ấm bên trong.
Trải thảm trên sàn gỗ hoặc sàn gạch để tránh thất thoát nhiệt.
Sử dụng túi chườm nước nóng dưới chăn, giúp giữ ấm cơ thể khi ngủ. (Lưu ý: không dùng chung với chăn điện)

*Giữ cho ngôi nhà của người cao tuổi đủ ấm vào mùa đông*

1.6. Dự trữ thuốc và thực phẩm cần thiết

Thời tiết mùa đông nhiều khi mưa gió bất chợt, khiến việc đi lại của người cao tuổi trở nên khó khăn. Để yên tâm hơn, người cao tuổi nên chuẩn bị sẵn thuốc cảm lạnh, đau họng và một số thực phẩm dự trữ. Nếu cảm thấy không khỏe, hãy tham khảo ý kiến dược sĩ để chọn thuốc an toàn. Ngoài ra, việc dự trữ thêm vài chai nước lớn cũng sẽ giúp gia đình chủ động hơn khi nguồn nước tạm thời bị ngắt.

Đừng quên theo dõi bản tin dự báo thời tiết. Khi có thông tin về thời tiết xấu, người cao tuổi sẽ kịp thời chuẩn bị đầy đủ thuốc men, thực phẩm và nước uống. Đèn pin cùng pin dự phòng cũng rất hữu ích trong trường hợp mất điện.

*Dự trữ thuốc và thực phẩm cần thiết cho người cao tuổi vào mùa đông*

1.7. Cẩn thận khi di chuyển ngoài trời

Mùa thu, lá rụng và mưa có thể khiến mặt đất trơn trượt. Mùa đông, mưa bão và lũ lụt càng làm tăng nguy cơ té ngã. Để an toàn hơn, người cao tuổi nên mang giày đế chống trượt hoặc có độ bám tốt. Chuẩn bị sẵn muối hoặc cát để rắc lối đi khi cần.

1.8. Giữ kết nối với mọi người

Ngày ngắn hơn, thời tiết khắc nghiệt khiến nhiều người cao tuổi có xu hướng thu mình trong nhà. Tuy nhiên, sự gắn kết lại là chìa khóa cho sức khỏe tinh thần:

Sắp xếp liên lạc định kỳ: Gọi điện hoặc video call thường xuyên với người thân, bạn bè để duy trì tinh thần lạc quan.
Ứng dụng công nghệ: Tham gia câu lạc bộ trực tuyến, trò chuyện qua video,... đều là những cách đơn giản để giữ liên lạc khi không tiện ra ngoài.

*Giữ kết nối với mọi người giúp người cao tuổi cải thiện sức khoẻ tinh thần*

1.9. Chuẩn bị cho tình huống khẩn cấp

Một chút chuẩn bị trước có thể giúp người cao tuổi an tâm hơn nếu xảy ra bão lụt hoặc mất điện:

Dự trữ nhu yếu phẩm: Chuẩn bị ít nhất 3 ngày thực phẩm khô, nước uống và thuốc men.
Kiểm tra an toàn: Đảm bảo thiết bị báo khói và khí CO hoạt động tốt, thay pin định kỳ để tránh rủi ro từ việc sưởi ấm.

2. Cẩn trọng hạ thân nhiệt ở người cao tuổi

Dưới đây là những điều cần lưu ý để phòng tránh và xử lý kịp thời tình trạng hạ thân nhiệt ở người cao tuổi.

2.1. Hạ thân nhiệt ở người cao tuổi khi trời lạnh là gì?

Hạ thân nhiệt xảy ra khi nhiệt độ lõi cơ thể giảm xuống dưới 35°C (95°F). Tình trạng này thường do tiếp xúc với thời tiết lạnh trong thời gian dài, nhưng cũng có thể xuất hiện ngay cả khi trời chỉ se lạnh (trên 4°C, ~40°F) nếu người cao tuổi bị ướt mưa, mồ hôi thấm lạnh, hoặc ngâm nước lâu.

Hạ thân nhiệt rất nguy hiểm vì có thể dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng như rối loạn nhịp tim, suy tim, tổn thương gan - thận, thậm chí tử vong nếu không được xử trí kịp thời.

Điểm đặc biệt là hạ thân nhiệt ảnh hưởng trực tiếp đến não bộ, khiến người bệnh khó suy nghĩ minh mẫn và không nhận ra bản thân đang cần được giúp đỡ. Vì vậy, việc nhận biết sớm các dấu hiệu là vô cùng quan trọng.

2.3. Biểu hiện hạ thân nhiệt ở người cao tuổi

Ở giai đoạn đầu, hạ thân nhiệt thường tiến triển âm thầm với những dấu hiệu dễ bị bỏ qua. Các biểu hiện sớm có thể bao gồm:

Bàn tay, bàn chân lạnh buốt: Cảm giác tê cóng, mất linh hoạt khi cử động.
Mặt sưng hoặc phù nhẹ: Do mạch máu ngoại vi co lại, ảnh hưởng đến tuần hoàn.
Da tái nhợt: Thiếu máu lưu thông đến bề mặt da.
Run rẩy liên tục: Phản xạ tự nhiên của cơ thể để sinh nhiệt, nhưng nếu kéo dài sẽ làm tiêu hao nhiều năng lượng.
Nói chậm, nói ngọng: Biểu hiện do hệ thần kinh bị ảnh hưởng, giảm khả năng kiểm soát cơ miệng.
Thay đổi hành vi: Người cao tuổi có thể thấy buồn ngủ, dễ cáu gắt, bối rối hoặc mất tập trung.

Khi tình trạng không được xử lý kịp thời, hạ thân nhiệt sẽ bước sang giai đoạn nặng hơn với các dấu hiệu nguy hiểm:

Cử động tay chân cứng đờ, giật cục: Cho thấy cơ bắp đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Nhịp tim và nhịp thở chậm lại: Biểu hiện của rối loạn chức năng tim - phổi.
Mất ý thức: Người bệnh rơi vào trạng thái lơ mơ hoặc bất tỉnh.
Nguy cơ tử vong: Nếu không được cấp cứu kịp thời, hạ thân nhiệt có thể dẫn đến suy đa cơ quan và tử vong.

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu trên là cực kỳ quan trọng để có biện pháp xử lý kịp thời, bảo vệ sức khỏe và tính mạng cho người cao tuổi.

2.4. Sơ cứu & phòng ngừa hạ thân nhiệt ở người cao tuổi

Nếu bạn nghi ngờ ai đó bị hạ thân nhiệt, hãy đo nhiệt độ cơ thể ngay. Nếu nhiệt độ dưới 35,5°C (96°F), đây là tình huống khẩn cấp y tế, cần gọi cấp cứu hoặc đưa đến bệnh viện ngay lập tức. Trong trường hợp không thể đo nhiệt độ nhưng người đó có biểu hiện hạ thân nhiệt, hãy gọi cấp cứu 115 (hoặc số khẩn cấp tại địa phương).

Người bị hạ thân nhiệt cần được điều trị ngay, nhưng trong lúc chờ đợi y tế đến hỗ trợ, bạn có thể sơ cứu theo các bước sau:

Đưa vào nơi ấm áp: Chuyển người cao tuổi đến phòng kín gió hoặc nơi có nhiệt độ cao hơn.
Cởi bỏ quần áo ướt: Thay bằng quần áo khô, ấm.
Sưởi ấm vùng trọng yếu trước: Tập trung làm ấm ngực, cổ, đầu và vùng bẹn bằng chăn điện, túi chườm ấm hoặc tiếp xúc da kề da để truyền nhiệt cơ thể.
Không xoa bóp tay chân: Việc này có thể khiến máu lạnh từ chi trở lại tuần hoàn, làm thân nhiệt giảm thêm.
Di chuyển nhẹ nhàng: Tránh lắc hoặc bế xốc mạnh vì có thể gây nguy hiểm.
Cho uống đồ ấm: Nếu người cao tuổi tỉnh táo, có thể cho uống đồ uống ấm, không cồn. Tuyệt đối không cho uống khi người cao tuổi đang trong tình trạng bất tỉnh.
Giữ ấm liên tục: Khi thân nhiệt đã tăng dần, tiếp tục giữ khô ráo và đắp chăn ấm.
Tránh rượu và thuốc lá: Vì chúng làm cản trở khả năng giữ nhiệt của cơ thể.

>>> XEM THÊM: Người cao tuổi tập thể dục trời lạnh an toàn & hiệu quả [Hướng dẫn toàn diện]

*Sơ cứu & phòng ngừa hạ thân nhiệt ở người cao tuổi*

Giữ ấm và bảo vệ sức khỏe người cao tuổi là việc cần được quan tâm xuyên suốt mùa lạnh. Với những lưu ý trên, hy vọng bạn đã có thêm gợi ý thiết thực để áp dụng trong gia đình. Để tìm hiểu thêm nhiều bài viết chuyên sâu về chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, hãy truy cập blog của Nana Care và đồng hành cùng chúng tôi trong hành trình chăm sóc người thân!

Giữ ấm cho người cao tuổi: Những điều con cháu & người chăm sóc cần lưu ý