Thấy ba mẹ mình hay quên, nhiều người thường cho rằng đó là chuyện bình thường của tuổi già. Tuy nhiên, ranh giới giữa chứng hay quên do tuổi tác và bệnh mất trí nhớ của người già lại rất mong manh và cần được nhận biết sớm. Việc phát hiện kịp thời không chỉ giúp làm chậm tiến trình của bệnh mà còn cải thiện đáng kể chất lượng sống cho cả người bệnh và gia đình.

Trong bài viết này, NanaCare sẽ cùng bạn tìm hiểu một cách toàn diện về bệnh mất trí nhớ của người già, từ việc phân biệt các dấu hiệu cảnh báo với chứng hay quên thông thường, làm rõ nguyên nhân gây bệnh, cho đến việc nắm vững hướng dẫn 3 bước đưa người thân đi khám và các phương pháp điều trị, chăm sóc hiệu quả nhất.

Dấu hiệu nào cho thấy đây là Bệnh mất trí nhớ, không phải do tuổi tác?

Quá trình lão hóa khiến chúng ta thỉnh thoảng hay quên, nhưng bệnh mất trí nhớ (sa sút trí tuệ) lại là một vấn đề nghiêm trọng hơn. Sự khác biệt nằm ở mức độ ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày.

Hay quên thông thường: Quên tên người mới gặp, để quên đồ nhưng sau đó có thể nhớ ra
Dấu hiệu cảnh báo bệnh: Quên sự việc vừa xảy ra, lặp lại câu hỏi, gặp khó khăn khi thực hiện công việc quen thuộc, thay đổi tính cách . Đây thường là những dấu hiệu của Bệnh Alzheimer.

Dưới đây là bảng so sánh dấu hiệu cảnh báo Bệnh mất trí nhớ (Alzheimer) và hay quên do tuổi tác:

Dấu hiệu	Bệnh Mất trí nhớ (Alzheimer)	Chứng hay quên thông thường
1. Suy giảm trí nhớ làm xáo trộn cuộc sống thường ngày	Quên các thông tin vừa mới tìm hiểu, quên ngày tháng hay sự kiện quan trọng, hỏi đi hỏi lại cùng một thông tin, ngày càng phụ thuộc vào các công cụ hỗ trợ trí nhớ.	Đôi khi quên tên hoặc cuộc hẹn, nhưng một lúc sau sẽ nhớ lại được.
2. Gặp khó khăn khi lập kế hoạch hay giải quyết vấn đề	Thay đổi khả năng lập và làm theo kế hoạch, gặp rắc rối khi làm việc với số liệu, khó khăn trong việc nấu món quen thuộc hoặc theo dõi hóa đơn hàng tháng, khó tập trung.	Thỉnh thoảng phạm một số lỗi khi quản lý tài chính hoặc quyết toán chi phiếu.
3. Gặp khó khăn khi hoàn thành các công việc quen thuộc	Khó khăn khi hoàn thành các công việc thường ngày ở nhà, nơi làm việc hoặc khi vui chơi. Có thể gặp rắc rối khi lái xe đến một địa điểm quen thuộc hay nhớ luật lệ của trò chơi yêu thích.	Thỉnh thoảng cần giúp đỡ để sử dụng các thiết bị công nghệ như lò vi sóng hay TV.
4. Lú lẫn về thời gian hoặc nơi chốn	Không nhớ được ngày tháng, các mùa trong năm và mốc thời gian. Đôi khi quên mất mình đang ở đâu hay làm thế nào để đến được nơi đó.	Cảm thấy mơ hồ về các ngày trong tuần nhưng sẽ nhớ ra sau đó.
5. Gặp khó khăn trong việc hiểu các hình ảnh trực quan	Gặp vấn đề về thị giác như khó đọc, phán đoán khoảng cách, xác định màu sắc hay sự tương phản.	Những thay đổi về thị giác liên quan đến các bệnh lý về mắt như đục thuỷ tinh thể.
6. Phát sinh khó khăn về từ ngữ khi nói hoặc viết	Gặp vấn đề khi theo dõi hay tham gia vào cuộc trò chuyện, có thể dừng lại giữa chừng và không biết cách tiếp tục, hoặc lặp đi lặp lại. Gặp khó khăn trong việc tìm đúng từ hay gọi sai tên vật dụng.	Đôi khi gặp khó khăn trong việc tìm đúng từ để diễn đạt.
7. Đặt đồ vật nhầm chỗ và mất khả năng hồi tưởng	Đặt đồ vật ở những nơi không quen thuộc, làm mất đồ và không thể nhớ lại các bước để tìm lại chúng. Đôi khi, họ buộc tội người khác ăn cắp.	Thỉnh thoảng đặt đồ vật nhầm chỗ nhưng sau đó có thể nhớ lại và tìm thấy.
8. Giảm khả năng phán đoán hay đánh giá kém	Có những thay đổi trong việc phán đoán và ra quyết định, ví dụ như đưa ra quyết định không tốt về tiền bạc. Có thể ít chú ý đến việc vệ sinh cá nhân hay ăn mặc chỉnh tề.	Đôi khi đưa ra quyết định tồi hoặc sai lầm.
9. Rút lui khỏi công việc hay các hoạt động xã hội	Bắt đầu tự rút lui khỏi các sở thích, hoạt động xã hội, hay dự án công việc. Tránh tham gia các hoạt động xã hội do những thay đổi mà họ đang trải qua.	Đôi khi cảm thấy mệt mỏi hay chán nản với các nghĩa vụ công việc, gia đình và xã hội.
10. Tâm trạng và tính cách thay đổi	Tâm trạng và tính cách có thể thay đổi. Họ trở nên bối rối, đa nghi, chán nản, sợ hãi hay lo lắng. Dễ dàng bực tức khi ở những nơi họ không cảm thấy thoải mái.	Hình thành những thói quen riêng và trở nên cáu kỉnh khi thói quen đó bị xáo trộn.

Nguyên nhân chính gây bệnh mất trí nhớ ở người già

Bệnh Alzheimer: Thủ phạm hàng đầu

Đây được xem là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra chứng mất trí nhớ. Bệnh Alzheimer liên quan đến sự tổn thương không ngừng của tế bào não, và nguy cơ mắc bệnh chịu ảnh hưởng lớn bởi:

Tuổi tác: Đây là yếu tố nguy cơ lớn nhất. Theo Hiệp hội Alzheimer Hoa Kỳ, cứ 8 người từ 65 tuổi trở lên thì có 1 người mắc Alzheimer, và con số này tăng lên gần một nửa ở những người từ 85 tuổi trở lên.
Tiền sử gia đình và di truyền: Nguy cơ sẽ cao hơn nếu có cha, mẹ, hoặc anh chị em mắc bệnh. Yếu tố di truyền có thể đóng một vai trò nhất định, nhưng không phải lúc nào cũng quyết định việc mắc bệnh.

Alzheimer là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra chứng mất trí nhớ ở người già

Các vấn đề về mạch máu não

Bạn có biết, bộ não được nuôi dưỡng bởi một trong những hệ thống mạch máu dồi dào nhất cơ thể? Mỗi nhịp tim bơm khoảng 20-25% lượng máu lên não. Do đó, bất kỳ vấn đề nào ảnh hưởng đến tim và mạch máu đều có thể làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ.

Các vấn đề cần lưu ý bao gồm:

Cao huyết áp;
Bệnh tim;
Tiểu đường;
Cholesterol cao;
Tiền sử đột quỵ (kể cả những cơn đột quỵ nhỏ mà người bệnh không biết).

Việc kiểm soát tốt các tình trạng này không chỉ bảo vệ trái tim mà còn đang gìn giữ một bộ não khỏe mạnh.

Các vấn đề liên quan đến tim và mạch máu đều có thể làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ

Các yếu tố khác có thể ảnh hưởng

Bên cạnh hai nguyên nhân chính trên, các chuyên gia tin rằng bệnh mất trí nhớ là kết quả của sự tương tác phức tạp giữa gen và nhiều yếu tố khác trong cuộc sống.

Chấn thương đầu nghiêm trọng: Một chấn thương đầu nghiêm trọng, đặc biệt là khi bị lặp đi lặp lại hoặc gây bất tỉnh, có thể làm tổn thương trực tiếp các tế bào não. Tổn thương này làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer trong tương lai.
Lối sống và sức khỏe tổng thể: Cơ thể và bộ não của chúng ta giống như một cái cây, cần được chăm sóc hàng ngày. Những thói quen tốt sẽ là "tấm khiên" bảo vệ, trong khi thói quen xấu sẽ bào mòn sức khỏe trí não theo thời gian. Những thói quen tiêu cực cần tránh: Hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia, lười vận động (cả về thể chất lẫn trí óc như đọc sách, chơi cờ...).

Các nguyên nhân khác: Bệnh Parkinson, thiếu hụt vitamin B12, hoặc tác dụng phụ của một số loại thuốc cũng có thể gây ra các triệu chứng giống như mất trí nhớ.

Bệnh Parkinson có thể làm tổn thương trực tiếp các tế bào não

Lộ trình 3 việc cần làm để đưa người thân đi khám bệnh

Khi bạn nhận ra những đổi thay trong trí nhớ của người thân yêu, đó cũng là lúc hành trình của sự quan tâm và thấu hiểu cần được bắt đầu. Việc đưa một người đi khám bệnh khi họ chưa sẵn sàng là một việc vô cùng tinh tế. Dưới đây là 3 bước đồng hành đầy yêu thương để bạn có thể cùng người thân của mình bước qua giai đoạn khó khăn này.

Việc thứ nhất: Quan sát và ghi chép lại các biểu hiện bất thường

Trước mọi hành động, sự chuẩn bị chu đáo của bạn chính là biểu hiện sâu sắc nhất của tình yêu thương. Thay vì chỉ lo lắng, bạn hãy trở thành một người đồng hành tinh tế, lặng lẽ quan sát và ghi chép lại những biểu hiện có thể cho thấy người thân của mình đang cần sự giúp đỡ.

Bạn cần ghi lại:

Dấu hiệu là gì? Ví dụ: Lặp lại một câu hỏi dù đã được trả lời, để quên đồ vật ở những nơi bất thường, khó khăn khi thực hiện một công việc quen thuộc như nấu ăn.
Xảy ra khi nào? Ví dụ: Các dấu hiệu xuất hiện nhiều hơn vào buổi tối hay khi mệt mỏi?
Tần suất ra sao? Ví dụ: Vài lần một tuần hay gần như mỗi ngày?

Những ghi chép chi tiết này chính là bức tranh toàn cảnh mà bác sĩ không thể thấy chỉ qua một buổi khám ngắn. Nó cực kỳ hữu ích để bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán chính xác hơn.

Quan sát cha mẹ và ghi lại các biểu hiện bất thường

Việc thứ hai: Chọn thời điểm và trò chuyện để thuyết phục người bệnh đi khám

Đây có lẽ là bước khó khăn và cần nhiều sự dũng cảm nhất. Mục tiêu của bạn không phải là "thuyết phục" để chiến thắng, mà là trò chuyện để người thân cảm nhận được sự quan tâm và cùng bạn đi đến một quyết định chung.

Làm thế nào để cuộc trò chuyện chạm đến trái tim?

Hãy chọn một khoảnh khắc bình yên: Bạn nên bắt đầu câu chuyện khi cả hai đều đang thư thái, trong một không gian riêng tư và ấm cúng.
Hãy để tình yêu thương dẫn lối cho lời nói: Bắt đầu bằng việc chia sẻ sự lo lắng của bạn một cách chân thành, không phán xét.
Bạn có thể thử nói rằng: "Dạo này con để ý thấy sức khỏe của bố/mẹ có những thay đổi nhỏ. Con thương bố/mẹ lắm. Hay là hai bố/mẹ con mình cùng nhau đi gặp bác sĩ một chuyến, chỉ để kiểm tra cho yên tâm thôi, bố/mẹ nhé?"

Nó giúp người thân của bạn không cảm thấy mình bị xem là một người bệnh một cách đột ngột. Sự đồng thuận xuất phát từ tình thương sẽ luôn vững chắc hơn sự chấp nhận đến từ áp lực.

Chọn thời điểm và trò chuyện chân thành để người thân cùng quyết định đi khám

Việc thứ ba: Đưa người thân đến đúng chuyên khoa để có chẩn đoán chính xác

Khi cả hai đã cùng nhìn về một hướng, bước tiếp theo là hành động cụ thể. Lúc này, bạn không chỉ là người thân, mà còn là người đồng hành đáng tin cậy nhất của người bệnh.

Bạn hãy đưa người thân đến các Chuyên khoa Thần kinh hoặc Chuyên khoa Lão khoa tại những bệnh viện uy tín. Các bác sĩ tại đây có chuyên môn sâu để đưa ra chẩn đoán và lời khuyên tốt nhất.

Một chẩn đoán chính xác không phải là một bản án. Nó chính là chiếc la bàn đầu tiên, giúp gia đình hiểu rõ vấn đề, và quan trọng nhất là vạch ra một lộ trình chăm sóc phù hợp, giúp nâng cao chất lượng sống cho cả người bệnh và chính bạn.

Đưa người thân đến chuyên khoa uy tín để có chẩn đoán chính xác và lộ trình chăm sóc phù hợp.

Cách điều trị bệnh mất trí nhớ ở người già phổ biến nhất hiện nay là gì?

Có thuốc chữa bệnh mất trí nhớ ở người già dứt điểm không?

Hiện tại, chưa có thuốc chữa khỏi hoàn toàn bệnh Alzheimer và các dạng sa sút trí tuệ khác. Tuy nhiên, các loại thuốc được bác sĩ kê đơn có thể giúp làm chậm quá trình tiến triển và kiểm soát các triệu chứng hành vi.

Các phương pháp hỗ trợ giảm các triệu chứng mất trí nhớ ở người già

Sử dụng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ chuyên khoa: Việc dùng thuốc nhằm quản lý các triệu chứng và làm chậm tiến triển của bệnh, bao gồm các nhóm chính sau:

Nhóm thuốc giúp cải thiện triệu chứng nhận thức: Tác động lên các chất dẫn truyền thần kinh để cải thiện trí nhớ, sự tập trung và bảo vệ tế bào não.
Nhóm thuốc hỗ trợ tuần hoàn và chuyển hóa não: Giúp tăng cường lưu thông máu, cung cấp oxy và năng lượng cho các tế bào thần kinh hoạt động hiệu quả hơn.
Nhóm vitamin và các chất chống oxy hóa: Giúp bảo vệ tế bào não khỏi các gốc tự do và làm chậm quá trình lão hóa.
Lưu ý quan trọng: Việc dùng thuốc nào, liều lượng ra sao phải do bác sĩ quyết định để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Tích cực tham gia các hoạt động không dùng thuốc: Rèn luyện trí não (đọc sách, chơi cờ), vận động thể chất nhẹ nhàng và duy trì giao tiếp xã hội là những phương pháp hiệu quả để nuôi dưỡng tinh thần và làm chậm quá trình suy giảm trí tuệ.

Kiểm soát chặt chẽ các bệnh nền sẵn có: Điều trị tốt các bệnh như cao huyết áp, tiểu đường, tim mạch là yếu tố nền tảng, vì sức khỏe tim mạch có ảnh hưởng trực tiếp đến việc cung cấp đủ máu và oxy cho não bộ.

Đọc sách giúp làm chậm sự tiến triển của bệnh mất trí nhớ ở người già

Các câu hỏi thường gặp về Bệnh Alzheimer và các trường hợp khác

Bệnh Alzheimer và hội chứng mất trí nhớ có phải là một không?

Hội mất trí nhớ (sa sút trí tuệ) là tên gọi chung cho một hội chứng suy giảm chức năng não bộ. Alzheimer là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra hội chứng này ở người già.

Bệnh Alzheimer sống được bao lâu?

Thời gian sống rất khác nhau ở mỗi người, trung bình từ 4 đến 8 năm sau khi được chẩn đoán, nhưng có thể kéo dài hơn. Điều này phụ thuộc vào tuổi tác và các vấn đề sức khỏe khác.

Mất trí nhớ đột ngột có nguy hiểm không?

Có. Mất trí nhớ đột ngột là một dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm và có thể là triệu chứng của nhiều bệnh lý nghiêm trọng, chẳng hạn như đột quỵ và cần được thăm khám ngay lập tức.

Người trẻ có mắc bệnh mất trí nhớ không?

Có, nhưng hiếm gặp hơn. Nguyên nhân ở người trẻ thường khác, có thể do căng thẳng kéo dài, trầm cảm, thiếu ngủ, chấn thương hoặc thiếu hụt vitamin B1.

Kết luận

Hành trình đối mặt với bệnh mất trí nhớ của người già đòi hỏi sự kiên nhẫn và hiểu biết. Bài viết đã cung cấp những thông tin cần thiết để bạn không còn phải lo lắng một cách mơ hồ, mà có thể hành động một cách cụ thể. Điều quan trọng nhất cần nhớ là sự chủ động của gia đình: nhận biết dấu hiệu sớm, đưa người thân đi khám kịp thời và áp dụng các phương pháp chăm sóc phù hợp sẽ giúp làm chậm tiến trình của bệnh.

Dù y học chưa thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng sự quan tâm và hỗ trợ đúng cách từ gia đình chính là liều thuốc tinh thần quý giá nhất, giúp người bệnh có một cuộc sống chất lượng hơn. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những kiến thức cần thiết để trở thành điểm tựa vững chắc cho ba mẹ của mình.

Tài liệu tham khảo:

https://www.alz.org/asian/signs/10_warning_signs.asp?nL=vi&dL=vi
https://publichealth.jhu.edu/2023/caring-for-caregivers-of-people-with-alzheimers-disease
https://suckhoedoisong.vn/thuoc-dieu-tri-suy-giam-tri-nho-cho-nguoi-cao-tuoi-169220827184110241.htm

Bệnh mất trí nhớ của người già: Dấu hiệu, cách điều trị & hướng dẫn chăm sóc