Bệnh viêm khớp ở người cao tuổi: Nguyên nhân & cách giảm đau hiệu quả nhất
Bệnh viêm khớp ở người cao tuổi là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây đau nhức, hạn chế vận động và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Khi cha mẹ, ông bà bước vào giai đoạn lão hóa, những cơn đau khớp kéo dài không chỉ làm họ khó khăn trong sinh hoạt mà còn khiến con cháu lo lắng.
Vậy viêm khớp là gì, nguyên nhân từ đâu, và làm thế nào để giảm đau, cải thiện sức khỏe xương khớp một cách hiệu quả? Bài viết này, Nana Care sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện từ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết sớm, đến các phương pháp điều trị, dinh dưỡng và chăm sóc phù hợp, giúp bạn cùng người thân tìm được giải pháp thiết thực nhất.
Hiểu đúng về bệnh viêm khớp ở người cao tuổi
Viêm khớp là một bệnh lý gây tổn thương tại các khớp trong cơ thể bạn. Khớp chính là nơi hai đầu xương gặp nhau.
Hiểu một cách đơn giản, tình trạng này xảy ra khi lớp sụn khớp - lớp đệm trơn tru giữa hai đầu xương - bị "mài mòn" dần theo thời gian. Khi lớp đệm này không còn hoạt động tốt, nó sẽ gây ra cảm giác đau và cứng khớp khi cử động.
Chúng ta cần phân biệt hai dạng viêm khớp phổ biến nhất, vì nguyên nhân của chúng hoàn toàn khác nhau:
Thoái hóa khớp: Đây là loại viêm khớp do hao mòn. Nó là kết quả tự nhiên của quá trình các khớp phải làm việc và chịu áp lực trong một thời gian dài, dẫn đến các mô trong khớp bị phá vỡ (thoái hóa) dần.
Viêm khớp dạng thấp: Đây là bệnh tự miễn. Nguyên nhân là do hệ miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm vào chính các khớp của bạn, gây ra tình trạng viêm, sưng, dẫn đến tổn thương.
Viêm khớp ở người cao tuổi là tình trạng tổn thương khớp, chủ yếu do thoái hóa hoặc viêm tự miễn, gây đau và cứng khớp.
Tại sao người cao tuổi dễ bị viêm khớp?
Nguyên nhân gây viêm khớp phụ thuộc vào từng loại bệnh cụ thể. Tuy nhiên, nguyên nhân phổ biến nhất ở người cao tuổi là do sự hao mòn tự nhiên của khớp theo thời gian.
Quá trình sử dụng khớp trong một thời gian dài sẽ dần làm bào mòn lớp sụn đệm, dẫn đến tình trạng thoái hóa khớp.
Ngoài ra, một số nguyên nhân khác có thể gây viêm khớp bao gồm:
Hệ miễn dịch tấn công nhầm: Gây ra viêm khớp dạng thấp.
Nồng độ axit uric trong máu cao: Gây ra bệnh Gút (Gout).
Nhiễm virus: Có thể kích hoạt viêm khớp do virus.
Không rõ nguyên nhân: Một số trường hợp viêm khớp không xác định được nguyên nhân cụ thể.
Người cao tuổi dễ bị viêm khớp do hao mòn tự nhiên của khớp, cùng với yếu tố miễn dịch, axit uric cao, hoặc nhiễm virus.
Dấu hiệu nhận biết sớm viêm khớp ở người cao tuổi
Phát hiện sớm các dấu hiệu viêm khớp là vô cùng quan trọng để có thể can thiệp kịp thời và làm chậm quá trình tiến triển của bệnh. Dưới đây là những triệu chứng phổ biến nhất mà bạn và người thân cần lưu ý:
Đau khớp: Đây là triệu chứng cơ bản và rõ ràng nhất.
Cứng khớp hoặc giảm tầm vận động: Cảm thấy khớp bị cứng, khó co duỗi hoặc xoay chuyển linh hoạt như bình thường.
Sưng (viêm): Vùng khớp bị sưng tấy, trông to hơn bình thường.
Nóng và đỏ quanh khớp: Vùng da quanh khớp có thể ấm hoặc nóng hơn khi sờ vào, đôi khi có màu tấy đỏ.
Đau khi chạm vào: Khớp trở nên nhạy cảm, có cảm giác đau khi ấn hoặc chạm nhẹ vào.
Cần lưu ý các triệu chứng này không phải lúc nào cũng xuất hiện liên tục. Bệnh có thể bùng phát thành từng đợt, khiến cơn đau trở nên dữ dội, sau đó lại thuyên giảm. Một số khác thì cảm giác đau và cứng khớp lại diễn ra triền miên, hoặc đau hơn sau khi vận động.
Dấu hiệu sớm viêm khớp ở người cao tuổi gồm đau, cứng, sưng, nóng đỏ quanh khớp.
Giải pháp điều trị viêm khớp toàn diện: Từ Bệnh viện đến Nhà bếp
Viêm khớp hiện nay chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, chúng ta hoàn toàn có thể kiểm soát tốt các triệu chứng để người bệnh có một cuộc sống thoải mái hơn. Việc điều trị hiệu quả nhất là sự kết hợp giữa y học hiện đại và các biện pháp hỗ trợ hợp lý tại nhà, dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.
Các phương pháp y học hiện đại (Theo chỉ định bác sĩ)
Sử dụng thuốc (giảm đau, chống viêm, thuốc điều trị đặc hiệu): Bác sĩ sẽ kê đơn các loại thuốc phù hợp, từ thuốc giảm đau, chống viêm thông thường cho đến các loại thuốc đặc hiệu (DMARDs) để kiểm soát triệu chứng và làm chậm quá trình phá hủy khớp.
Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng: Bao gồm các bài tập được thiết kế riêng nhằm cải thiện sức mạnh cơ bắp và tăng độ linh hoạt cho khớp, giúp người bệnh vận động dễ dàng và tự tin hơn.
Tiêm nội khớp hoặc phẫu thuật: Là giải pháp cuối cùng khi các phương pháp khác không hiệu quả. Bác sĩ có thể chỉ định tiêm trực tiếp vào khớp để giảm viêm, hoặc phẫu thuật (thay khớp, hợp nhất khớp) để phục hồi chức năng cho khớp bị hư hỏng nặng.
Sử dụng thuốc giảm đau, chống viêm, thuốc điều trị đặc hiệu giúp kiểm soát triệu chứng và làm chậm quá trình phá hủy khớp.
Các phương pháp giảm đau tại nhà được nhiều người áp dụng
Chườm nóng/lạnh
Đây là phương pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả nếu dùng đúng cách. Nguyên tắc cơ bản là:
Dùng CHƯỜM LẠNH (túi đá): Khi khớp đang bị sưng, nóng, đỏ (dấu hiệu của đợt viêm cấp). Cái lạnh sẽ giúp co mạch, giảm sưng và làm dịu cơn đau tức thì.
Dùng CHƯỜM NÓNG (khăn ấm, túi sưởi): Khi khớp bị cứng, đau âm ỉ nhưng không sưng viêm. Hơi nóng sẽ giúp thư giãn cơ bắp, tăng lưu thông máu và làm khớp cử động dễ dàng hơn, đặc biệt hiệu quả vào buổi sáng.
Chườm lạnh giảm sưng và đau khi viêm, trong khi chườm nóng giúp thư giãn cơ và giảm cứng khớp.
Xoa bóp nhẹ nhàng đúng cách
Xoa bóp giúp tăng cường lưu thông máu và giảm căng cơ quanh khớp, mang lại cảm giác dễ chịu. Hãy dùng các đầu ngón tay hoặc lòng bàn tay xoa bóp nhẹ nhàng vùng cơ xung quanh khớp bị đau theo chuyển động tròn.
Tuyệt đối không tác động lực mạnh hoặc xoa bóp trực tiếp lên vùng khớp đang sưng viêm tấy đỏ vì có thể làm tình trạng tệ hơn.
Xoa bóp nhẹ nhàng quanh khớp đau giúp tăng lưu thông máu, nhưng tránh tác động mạnh lên vùng sưng viêm.
Chữa bệnh đau khớp gối ở người cao tuổi theo dân gian
Nhiều mẹo dân gian như uống nước nghệ, đắp lá ngải cứu, hay bài thuốc trứng ngâm dứa được truyền miệng rộng rãi với niềm tin có thể giúp giảm đau. Tuy nhiên, đứng trên góc độ y khoa, việc tự ý áp dụng các phương pháp này tiềm ẩn nhiều rủi ro và không được khuyến khích khi chưa có ý kiến từ chuyên gia.
Vì vậy, trước khi bạn cân nhắc thử bất kỳ phương pháp nào cho người thân, hãy ghi nhớ kỹ 3 nguyên tắc vàng sau đây:
Luôn hỏi ý kiến bác sĩ trước tiên: Đây là điều quan trọng nhất. Các thành phần tự nhiên vẫn có thể tương tác với thuốc Tây mà cha mẹ bạn đang dùng, gây ra tác dụng phụ nguy hiểm hoặc làm giảm hiệu quả điều trị.
Cẩn trọng với các bệnh nền: Nhiều bài thuốc chứa các thành phần không phù hợp với bệnh lý khác. Ví dụ, bài thuốc trứng ngâm dứa chứa rất nhiều đường, là một nguy cơ lớn cho người bệnh tiểu đường; tính axit của dứa cũng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng viêm loét dạ dày.
Không thay thế được y học hiện đại: Hãy xem các bài thuốc dân gian là giải pháp hỗ trợ, chứ tuyệt đối không phải là "thuốc chữa bệnh". Việc tự ý ngưng thuốc bác sĩ kê đơn để chuyển sang dùng mẹo dân gian có thể khiến bệnh tình trở nên nghiêm trọng hơn.
Mẹo dân gian như nước nghệ hay lá ngải cứu có thể nguy hiểm nếu không có ý kiến chuyên gia.
Người cao tuổi đau xương khớp nên ăn gì, uống gì?
Nhiều gia đình vẫn tin vào quan niệm "ăn gì bổ nấy". Tuy nhiên, việc chăm sóc dinh dưỡng cần một cách tiếp cận khoa học và toàn diện hơn, bởi thực phẩm có thể giúp giảm viêm hoặc ngược lại, kích hoạt phản ứng viêm làm bệnh nặng thêm.
Thay vì chỉ tập trung vào một vài loại thực phẩm, hãy bắt đầu với 2 nguyên tắc nền tảng sau:
Ăn uống cân bằng và đa dạng: Một chế độ ăn "phong phú, xoay vòng" là tốt nhất. Đừng quá lạm dụng một món ăn nào, dù được cho là tốt. Hãy đảm bảo bữa ăn có đủ các nhóm chất và thay đổi thực đơn thường xuyên.
Duy trì cân nặng lý tưởng: Thừa cân, béo phì sẽ tạo áp lực rất lớn lên các khớp chịu lực như khớp gối và cột sống. Ngược lại, thiếu cân, suy dinh dưỡng có thể dẫn đến loãng xương.
Bảng so sánh thực phẩm nên ăn và nên tránh khi bị đau khớp
| NÊN ĂN & UỐNG | NÊN HẠN CHẾ |
|---|---|
| Cá béo (cá hồi, cá trích): Giàu Omega-3, giúp kháng viêm mạnh mẽ. | Đồ ngọt, bánh kẹo: Đường kích thích phản ứng viêm, làm trầm trọng thêm triệu chứng. |
| Rau xanh đậm (bông cải xanh, cải bó xôi): Chứa nhiều chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ sụn khớp. | Chế biến sẵn và đồ ăn nhanh: Chứa nhiều chất béo bão hòa gây viêm. |
| Trái cây (nhiều màu): Giúp giảm viêm, bảo vệ sụn khớp. | Thịt đỏ và thịt chế biến (xúc xích, thịt hộp): Có thể làm tăng phản ứng viêm. |
| Ngũ cốc nguyên hạt (gạo lứt, yến mạch): Giúp giảm viêm, bảo vệ sụn khớp. | Thực phẩm tinh chế (bánh mì trắng, cơm trắng): Chuyển hóa nhanh dễ làm gia tăng tình trạng viêm. |
| Dầu ô liu nguyên chất: Chứa các chất chống viêm tự nhiên. | Chất kích thích: Thuốc lá và rượu bia là hai tác nhân khiến tình trạng viêm trở nên nghiêm trọng hơn. |
| Sữa và các chế phẩm (ít béo, không đường): Giàu canxi, giúp bảo vệ sụn khớp. |
Một chế độ ăn uống cân bằng, ưu tiên thực phẩm tươi sống và hạn chế đồ chế biến sẵn là chìa khóa giúp kiểm soát cơn đau và cải thiện sức khỏe xương khớp một cách bền vững.
Chăm sóc và phòng ngừa viêm khớp cho người cao tuổi
Điều trị bằng thuốc là cần thiết, nhưng việc thay đổi lối sống, đặc biệt là vận động thường xuyên, mới là yếu tố quyết định giúp người cao tuổi kiểm soát cơn đau và duy trì khả năng vận động lâu dài.
Các bài tập vận động nhẹ nhàng, an toàn cho người lớn tuổi
Trong bối cảnh phải ở nhà nhiều, việc vận động đúng cách càng trở nên quan trọng. Đây là "liều thuốc" không dùng thuốc tốt nhất, giúp cơ bắp dẻo dai, hỗ trợ khớp và giảm cứng khớp hiệu quả.
Bài tập 1: Đứng lên - Ngồi xuống (Tăng sức mạnh cơ đùi và lưng)
Sử dụng một chiếc ghế vững chãi. Đứng thẳng lưng trước ghế.
Từ từ ngồi xuống mà không dùng tay vịn.
Sau khi ngồi vững, tiếp tục đứng lên thẳng người, cũng không dùng tay chống.
Lặp lại động tác này 10-20 lần mỗi đợt, thực hiện nhiều đợt trong ngày.
Bài tập 2: Vận động khớp gối và khớp háng (Tăng linh hoạt)
Ngồi thẳng lưng trên ghế vững.
Lần lượt nhấc cao từng bên gối lên hết mức có thể.
Sau đó, duỗi thẳng từng chân ra phía trước.
Thực hiện mỗi động tác 10-20 lần.
Bài tập 3: Bước lên bậc thềm (Cải thiện thăng bằng)
Sử dụng một bậc thềm thấp hoặc bục gỗ chắc chắn.
Lần lượt bước chân phải rồi chân trái lên bục, sau đó bước xuống.
Đổi bên, bước chân trái lên trước. Động tác này mô phỏng việc đi cầu thang, rất tốt cho chức năng vận động.
Bài tập 4: Vẫy tay Dịch Cân Kinh (Tăng cường khí huyết lưu thông)
Đứng thẳng, hai chân dang rộng bằng vai, các ngón chân bám chặt xuống sàn.
Vẫy hai tay ra trước và sau một cách nhịp nhàng, phối hợp với hơi thở (đưa tay lên hít vào, vẫy tay ra sau thở ra) và siết nhẹ cơ vùng hậu môn.
Đây là bài tập giúp vận động toàn thân, tăng tuần hoàn máu và mang lại tinh thần sảng khoái.
Nguyên tắc vàng từ chuyên gia: Luôn bắt đầu từ từ, tập vừa sức và đều đặn nhiều lần trong ngày (mỗi lần 10-20 nhịp). An toàn là trên hết, hãy dùng một chiếc ghế vững để vịn khi cần giữ thăng bằng.
Các bài tập vận động nhẹ nhàng, an toàn cho người lớn tuổi bị viêm khớp.
Duy trì cân nặng lý tưởng để giảm áp lực lên khớp
Đây là một trong những yếu tố quan trọng nhất. Mỗi kg cân nặng dư thừa sẽ tạo thêm áp lực khổng lồ lên các khớp chịu lực. Giảm 1kg cân nặng cơ thể sẽ giúp giảm đến 4kg áp lực đè nặng lên khớp gối.
Việc duy trì cân nặng hợp lý thông qua chế độ ăn uống khoa học và vận động phù hợp sẽ giúp giảm đau và làm chậm quá trình thoái hóa khớp một cách rõ rệt.
Duy trì cân nặng lý tưởng giảm áp lực lên khớp, với mỗi kg thừa gây thêm 4kg áp lực lên khớp gối.
Những lưu ý trong sinh hoạt hằng ngày (tư thế ngồi, đi đứng...)
Tư thế đúng:
Khi ngồi: Nên tựa lưng vào thành ghế, giữ thẳng cột sống, tránh ngồi xổm hoặc ngồi gập gối quá lâu.
Khi ngủ: Nên nằm trên đệm cứng vừa phải, tránh đệm quá mềm làm cong vẹo cột sống.
Tránh đứng hoặc ngồi quá lâu: Nên thay đổi tư thế sau mỗi 30-45 phút để tránh khớp bị ì và cứng lại.
Giữ tư thế đúng khi ngồi, nằm và thường xuyên thay đổi tư thế để tránh cứng khớp.
Tầm quan trọng của việc giữ ấm cơ thể, đặc biệt khi trời lạnh
Người bị bệnh khớp thường nhạy cảm hơn với thời tiết, đặc biệt là khi trời lạnh hoặc ẩm ướt. Thời tiết lạnh làm các mạch máu co lại, giảm lượng máu nuôi dưỡng vùng khớp, từ đó gây đau và cứng khớp nhiều hơn.
Cách phòng ngừa: Luôn mặc đủ ấm, đặc biệt là giữ ấm vùng bàn tay, bàn chân và các khớp gối, cổ. Tránh để quạt hoặc máy lạnh thổi trực tiếp vào người, đặc biệt là khi ngủ.
Giữ ấm cơ thể, đặc biệt khi trời lạnh, rất quan trọng cho người bị bệnh khớp, vì thời tiết lạnh làm giảm lưu thông máu, gây đau và cứng khớp.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Bệnh viêm khớp ở người cao tuổi có chữa khỏi hoàn toàn được không?
Hiện nay, viêm khớp được xem là một bệnh mạn tính và không thể chữa khỏi hoàn toàn, đặc biệt là thoái hóa khớp do quá trình lão hóa tự nhiên. Tuy nhiên, chúng ta hoàn toàn có thể kiểm soát tốt bệnh thông qua việc kết hợp các phương pháp: dùng thuốc theo chỉ định, vật lý trị liệu, dinh dưỡng hợp lý và thay đổi lối sống. Mục tiêu là giảm đau, làm chậm quá trình tổn thương khớp và duy trì chất lượng cuộc sống tốt nhất cho người bệnh.
Dùng thuốc dân gian lâu dài có an toàn không?
Việc dùng thuốc dân gian lâu dài không được khuyến khích và tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không có sự tư vấn của bác sĩ.
Nguy cơ tương tác thuốc: Một số thảo dược có thể ảnh hưởng đến tác dụng của thuốc Tây y.
Không phù hợp với bệnh nền: Ví dụ, các bài thuốc chứa nhiều đường không tốt cho người tiểu đường; các loại lá cây có tính axit có thể hại dạ dày.
Làm sao để phân biệt đau nhức xương khớp thông thường và bệnh viêm khớp?
Đau nhức thông thường: Thường xuất hiện sau khi vận động quá sức, mang vác nặng, và sẽ thuyên giảm sau khi nghỉ ngơi.
Viêm khớp (dấu hiệu cần đi khám): Cơn đau kéo dài, không thuyên giảm kể cả khi nghỉ ngơi. Đặc biệt, nếu khớp có các dấu hiệu như sưng, nóng, đỏ, đau khi chạm vào và cứng khớp vào buổi sáng kéo dài trên 30 phút, bạn cần đưa người thân đi khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác.
Ăn thực phẩm có chất nhờn (đậu bắp, mồng tơi) có thật sự giúp "bôi trơn" khớp không?
Đây là một hiểu lầm phổ biến. Theo chuyên gia, chất nhờn từ các loại rau củ này là chất xơ hòa tan, rất tốt cho hệ tiêu hóa. Tuy nhiên, khi vào cơ thể, nó sẽ được tiêu hóa và không có tác dụng trực tiếp tạo chất nhờn hay "bôi trơn" cho khớp như nhiều người vẫn nghĩ.
Người bị viêm khớp có cần kiêng cà tím, khổ qua không?
Đây là một quan niệm dân gian không chính xác. Dưới góc độ y học hiện đại, cà tím và khổ qua đều là những thực phẩm tốt, chứa nhiều vitamin và chất chống oxy hóa. Người bệnh viêm khớp hoàn toàn có thể ăn các loại rau củ này trong một chế độ ăn uống cân bằng và đa dạng.
Bài thuốc dân gian trứng ngâm dứa, đường phèn có hiệu quả không?
Bài thuốc này có một số cơ sở khoa học nhất định do enzyme Bromelain trong dứa có tác dụng kháng viêm. Tuy nhiên, bài thuốc này tiềm ẩn nhiều rủi ro: lượng đường phèn rất cao (nguy hiểm cho người tiểu đường), axit trong dứa có thể gây hại dạ dày. Vì vậy, nó không thể thay thế thuốc điều trị và bắt buộc phải hỏi ý kiến bác sĩ trước khi muốn thử.
Con cái cần làm gì để hỗ trợ cha mẹ bị viêm khớp?
Sự hỗ trợ từ con cái là vô cùng quan trọng:
Đồng hành: Đưa cha mẹ đi khám, giúp họ ghi nhớ lịch uống thuốc.
Khuyến khích vận động: Cùng cha mẹ đi bộ, động viên họ tập các bài tập nhẹ nhàng mà bác sĩ đã hướng dẫn.
Thấu hiểu và kiên nhẫn: Cơn đau có thể khiến người lớn tuổi mệt mỏi, cáu kỉnh. Sự thông cảm của bạn là liều thuốc tinh thần quý giá.
Hỗ trợ sinh hoạt: Giúp đỡ các công việc nặng, sắp xếp nhà cửa an toàn để tránh trơn trượt, té ngã.
Kết luận
Có thể thấy, bệnh viêm khớp ở người cao tuổi không chỉ là vấn đề sức khỏe phổ biến mà còn là nỗi lo lớn của cả gia đình. Tuy chưa thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng nếu được phát hiện sớm, điều trị đúng cách, kết hợp với chế độ ăn uống hợp lý và thói quen sinh hoạt lành mạnh, người cao tuổi hoàn toàn có thể kiểm soát bệnh và duy trì cuộc sống khỏe mạnh.
Ngoài việc điều trị tại bệnh viện, một giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng sống chính là có sự đồng hành của một đơn vị chăm sóc chuyên nghiệp. NanaCare - với đội ngũ chuyên viên giàu kinh nghiệm, tận tâm và luôn chủ động trong theo dõi sức khỏe - không chỉ hỗ trợ chăm sóc sinh hoạt hàng ngày, mà còn kịp thời phát hiện những thay đổi thể chất, tinh thần để phối hợp cùng bác sĩ và gia đình đưa ra hướng xử trí. Đặc biệt, với sứ mệnh “Vì một cuộc sống chất lượng cao cả thể chất lẫn tinh thần cho người cao tuổi Việt Nam! Ông Bà Vui Khoẻ – Nana Vui Vẻ”, NanaCare cam kết mang đến sự an tâm cho con cháu và một tuổi già hạnh phúc, trọn vẹn cho ông bà.
Tài liệu tham khảo:
ALO BACSI. (2022, 15 tháng 12). Người viêm khớp, đau khớp: Kiêng gì, ăn gì? https://www.youtube.com/watch?v=IbJiPGKt3yU
ALO BACSI. (2021, 13 tháng 8). Bài tập vận động tại nhà tốt cho xương khớp người cao tuổi. https://www.youtube.com/watch?v=4ZeFWs9qaGQ
Báo Thanh Niên. (2023, 6 tháng 11). Bác sĩ 24/7: Dứa ngâm với trứng, đường phèn có chữa viêm, đau khớp? https://thanhnien.vn/bac-si-24-7-dua-ngam-voi-trung-duong-phen-co-chua-viem-dau-khop-185241105215833672.htm
Cleveland Clinic. (2023, 21 tháng 8). Arthritis. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/12061-arthritis
National Institute on Aging. (2022, 28 tháng 9). Osteoarthritis. https://www.nia.nih.gov/health/osteoarthritis/osteoarthritis
Johnson, J. (2024, 4 tháng 1). Heat and cold treatment: Which is best? Medical News Today. https://www.medicalnewstoday.com/articles/29108
